Psikomotor gelişim sürecinde içten ve dıştan gelen süreçlerin etkileşiminin sonucu olarak basit reflekslerle başlayan baş, boyun ve gövde kaslarının kontrolü aşamalar şeklinde gelişir. Benzer şekilde motor becerilerin temeli olan oturma, emekleme, yürüme, koşma, atlama, tırmanma gibi büyük kas motor etkinlikleri ve uzanma, tutma, bırakma, fırlatma gibi elin yönetimi ile ilgili küçük kas motor etkinlikleri de aşamalar hâlinde gelişir.
Gallahue (1982), motor gelişimini çocukluk dönemi ile sınırlayarak incelemiş ve kuramını piramit modeli ile açıklamıştır. Bu modele göre her bir motor gelişim dönemi, bir diğerinin üzerine kurulur. Piramidin temeli, refleksif hareketler dönemini göstermektedir. Bu dönemi, ilkel hareketler dönemi ve temel hareketler dönemi takip eder. Piramidin tepe noktasını spor hareketleri dönemi oluşturur.
Refleksif Hareketler Dönemi ( 0 – 1 Yaş)
Refleksin kelime anlamı “dıştan gelen bir uyarı sonucu doğan, irade dışı fiziksel yanıt”. Yeni doğan, dünyaya pek çok refleksle gelir. Bebek, bu refleksleri isteyerek yapmamakta; hareketlerini kontrol altına alamamaktadır. Bu reflekslerden bazıları, bebek büyüdükçe ve isteyerek yaptığı hareketler arttıkça ortadan kaybolur. Bazılarına ise yetişkin döneminde de rastlanabilir. Örneğin ani ışığa gözlerin tepki vermesi gibi.Yeni doğan bebeğin en bilinen ve en sık rastlanan bazı refleksleri şunlardır:
Refleksin kelime anlamı “dıştan gelen bir uyarı sonucu doğan, irade dışı fiziksel yanıt”. Yeni doğan, dünyaya pek çok refleksle gelir. Bebek, bu refleksleri isteyerek yapmamakta; hareketlerini kontrol altına alamamaktadır. Bu reflekslerden bazıları, bebek büyüdükçe ve isteyerek yaptığı hareketler arttıkça ortadan kaybolur. Bazılarına ise yetişkin döneminde de rastlanabilir. Örneğin ani ışığa gözlerin tepki vermesi gibi.Yeni doğan bebeğin en bilinen ve en sık rastlanan bazı refleksleri şunlardır:
Refleksler, çocuğun ilk bilgi edinme kaynaklarıdır. Bebek için koruyucu ve arama/emme refleksleri gibi yiyecek sağlayıcı özellik taşırlar. Sinir sisteminin olgunlaşmasıyla refleksler, yerlerini istemli davranışlara bırakır. Yaptıkları hareketler bir amaca yöneliktir; ancak kaba ve kontrol dışıdır. Mesela bebek, bir nesneyi yakalamak istediğinde tüm gövdesinin katıldığı kaba bir hareket yapar.
İlk hareketler
Oturma
Emekleme
Desteksiz yürüme
Bağımsız yürüme
Bebeklerin bağımsız yürümeye başlama zamanlarında farklıklar görülebilir. Yine de ilk iki yıl içerisinde tüm bebeklerde benzer motor gelişim süreçleri ile gelişim gerçekleşir.
Yaşamın İlk Bir Yılında Motor Gelişimin Dönüm Noktaları
Yaş Motor Davranış
1Hafta Başını, bir taraftan diğer tarafa çevirir.
1 ay Yüzüstü durumda iken başını kısa süre kaldırabilir
2 ay Yüzüstü durumda göğsünü kısa süre kaldırabilir.
Başını, aniden kaldırıp düşürse bile oturur durumda başını
dik tutabilir.
3 ay Görme alanı içindeki bir nesneye kolunun tüm hızı ile vurur;
3 ay Görme alanı içindeki bir nesneye kolunun tüm hızı ile vurur;
fakat isabet ettiremez.
4 ay Destekle oturabilir, sırtı dengesizdir. Karın üzerinden yana
4 ay Destekle oturabilir, sırtı dengesizdir. Karın üzerinden yana
ya da arkaya yuvarlanabilir.
Görsel alanı içindeki nesneyi takip edebilir.
Gözlerini uzaktaki ya da yakındaki nesne üzerine
Görsel alanı içindeki nesneyi takip edebilir.
Gözlerini uzaktaki ya da yakındaki nesne üzerine
sabitleyebilir.
5 ay Nesneye uzanabilir ve kavrayabilir.
Aşina olduğu nesneleri tanır.
5 ay Nesneye uzanabilir ve kavrayabilir.
Aşina olduğu nesneleri tanır.
6 ay Mama sandalyesi üzerinde kolayca oturur. Sallanan
nesneleri kavrar.
Nesneyi bir elinden diğerine geçirir.
7 ay Desteksiz oturur.
Erişme alanı dışındaki nesnelere ısrarla uzanır.
İlk bloğu eline aldıktan sonra ikinciyi alır.
8 ay Kendi kendine oturma durumuna geçer.
Yardımla ayakta durur.
9 ay Mobilyalara tutunarak ayakta durur.
Ayakta durma pozisyonundan oturma durumuna geçebilir.
Fincanı tutabilir ve içindeki sıvıyı içebilir.
Yukarı tırmanabilir, çevresinde dönebilir.
10 ay Elleri ve dizleri üzerinde emekler.
Mobilyalara tutunarak sıralar.
Her iki elinden tutulursa yürür.
Basit sözcüklere ve yönergelere tepki verir
Nesneyi bir elinden diğerine geçirir.
7 ay Desteksiz oturur.
Erişme alanı dışındaki nesnelere ısrarla uzanır.
İlk bloğu eline aldıktan sonra ikinciyi alır.
8 ay Kendi kendine oturma durumuna geçer.
Yardımla ayakta durur.
9 ay Mobilyalara tutunarak ayakta durur.
Ayakta durma pozisyonundan oturma durumuna geçebilir.
Fincanı tutabilir ve içindeki sıvıyı içebilir.
Yukarı tırmanabilir, çevresinde dönebilir.
10 ay Elleri ve dizleri üzerinde emekler.
Mobilyalara tutunarak sıralar.
Her iki elinden tutulursa yürür.
Basit sözcüklere ve yönergelere tepki verir
11 ay Tek elinden tutulursa yürür. Çömelir ve eğilir.
12 ay Çömelme durumundan kendini yukarı doğru kaldırarak
dizler bükülmeden ayakta durur.
Düzgün bir şekilde oturur. Yukarılara çıkabilir aşağıya
inebilir.
Düzgün bir şekilde oturur. Yukarılara çıkabilir aşağıya
inebilir.
Giyinme işlemine katılabilir.
Bu dönemde, bebekler için de gelişimi destekleyici etkinliklerin önemi büyüktür. Hareket etmeyi uyaran oyun aktiviteleri ile vücudun üst bölümlerinin gerilmesi, gövdenin dönmesi, baş ve boyun kontrolü, uygun kavrama vb. hareket becerileri geliştirilebilir. Etkinlikler, belli faaliyet alanı ile sınırlandırılmış, önceden planlanmış ve basit olmalıdır.
Kayıtlar
Hiç yorum yok :
Yorum Gönder
Fikrinizi paylaşın