Dil Gelişimine Uygun Etkinlikler

Dil gelişimine uygun bir aşama geçiren çocukların bu sırada desteklenmesi önemlidir.Çocuklar, başkalarının konuşmalarını dinleyerek ve uygun karşılıklar vererek konuşmalara katılırlar. Duygularını, düşüncelerini ve isteklerini sözel ifadelerle açıklar. Bu sırada yeni sözcükler ve bu sözcüklerin anlamlarını öğrenerek konuşmalarında kullanır. 

Anlamlı cümleler kurarak iletişim yetenekleri geliştirirler. Çocuklara bu beceriler, etkinlikler esnasında ve günlük yaşantı sırasında yapılanlar anlatılarak kazandırılabilir. Çocukların etkinliklerinde algılayabilme, dikkatlerini toplama, kelime dağarcığını artırma, sözlü anlatımlarını teşvik etme gibi dil işlevlerini kolaylaştıracak çalışmalara yer verilir. Dil gelişimi ile nesne, olay ya da varlıkları adlandırma ve onlara ait belli başlı özellikleri söyleme, cümlelerinde ögeleri, Türkçe’deki ekleri doğru olarak kullanma, nesne durum ya da olayı anlaşılır bir şekilde açıklama, aynı anlama gelebilecek düşünceleri farklı cümlelerle açıklama, sözcükleri farklı yapıda sözel ürünler oluşturacak şekilde (şiir, bilmece, tekerleme, hikâye, şarkı) kullanma becerilerini geliştirme hedeflenmektedir. Çocuğun gelişim düzeyini dikkate alarak neyi yapamadıkları, başaramadıkları göz önüne alınarak yapabildiği etkinliklerden başlamak gerekir. 

Çocukların dil gelişimini desteklemek için etkinlik hazırlarken dikkat edilecek noktalar:

Kullanılan materyal, çocuğun ilgisini çekmeli ve onun gelişim düzeyine uygun olmalıdır.
Kullanılan sözcükler, çocuğun anlama düzeyinde olmalıdır.
Yetişkin ya da eğitimci, çocuk için iyi bir model teşkil etmelidir.

Çocuğun yetişkine dikkat etmesi önemlidir. Eğer çocuk, seçilen materyallere ve konuya ilgi göstermiyorsa etkinlik çocuğun ilgi gösterdiği konuya ve materyallere yönelik olarak hazırlanmalıdır.
Çocuk, yapılan etkinliğe ne kadar istekli olursa o kadar çabuk öğrenir.
Etkinliklerin çoğu farklı amaçlar içinde yer almalıdır. Örneğin kum ve su gibi görme, dokunma ve işitme ile ilgili organları uyaran araştırma niteliğindeki oyunlar ve hayalî oyunlar anlama ve ifade etmeyi geliştirmek için kullanılabilir.

Materyalleri amacına uygun kullanmadan önce çocuğa onları tanıması için fırsatlar sunulmalıdır.
Çocuk bir etkinlikle uzun süre ilgileniyorsa etkinlik değiştirilmemeli, bu durum,çocuğun o etkinlikte öğrendiği bir şeylerin olduğunu gösterir. Çocuğun hareketlerinde monotonlaşma görüldüğünde mutlaka yeni materyal verilmelidir.
Çocuğun ilgisini çekmeyen bir etkinlikte ısrarcı olunmamalıdır.
Çocuğun öğrendiklerini pekiştirebilmesi için gerekli olan tekrarlar yapılmalıdır.
Çocuğa hatalarını düzeltmesi için zaman tanınması çocuğun kendisine olan güvenini geliştirecektir.
Genelleme yapabilme özelliği, etkinlikler için önemlidir. Çocuk yeni öğrendiği becerileri mümkün olduğunca farklı durumlarda ve etkinliklerde pek çok kez ve eğitimciden farklı kişilerle de tekrarlaması önemlidir.
Çocuğun etkinliklerde ne söylediği ile ilgilenilmeli ve söylediklerini nasıl ilettiğine dikkat edilmelidir.
Çocuk, etkinlikler sırasında çevresindekilerle iletişim kurmak istediğinde çevresindekilerin de ona cevap vermesi önemlidir.

Çocuk ile etkinlikler sırasında konuşurken ona sürekli soru soran ve onu sürekli izleyen bir yetişkin modeli olmaktan çok; onu motive edecek, kendisini ifade etmesini sağlayacak nitelikte olmalıdır.

Çocuklarla konuşurken dikkat edilecek noktalar şunlardır:
Çocukla konuşurken onun seviyesine inerek onunla göz kontağı kurarak konuşulmalıdır.
Çocukla onun ismini kullanarak, gülümseyerek konuşulmalıdır.
Kullanacağınız kelimeler ve cümlelerle çocuğa model olacağınızdan doğru kelimeleri ve dil bilgisi kurallarına uygun cümle yapılarını kullanmaya özen gösterilmelidir.
Normal ses tonu, jest ve mimikler kullanılarak konuşulmalıdır.
Çocuğa onun anlatmaya çalıştıklarını dinleyerek doğru model olunmalıdır.

Çocukla günlük yaşantınız, kendisinin veya diğer çocukların yaptığı işler hakkında konuşulmalıdır. Gerekli görülen durumlarda ona açıklama yapılmalıdır.
Çocuğun konuşması genişleterek konuşulmalıdır.

Çocuğun dil gelişimini desteklemek için dikkat edilecek noktalar şunlardır:
Ona kitap okunabilir.
TV izlerken onunla konuşarak konuyu anlaması sağlanabilir.
Beraber şarkı söyleyebilirsiniz, şiir ya da şarkı ezberlemesine yardımcı olabilirsiniz.
Çocuğa hikâye ve masal anlatılabilir.
Çocuktan yaşına uygun olarak hikâye ve masal anlatması istenebilir.
Her fırsatta onunla sohbet edin. Mesela, yemek yerken bütün aile bireyleri bir araya geldiğinde konuşma fırsatı yakalayabilir.
Sohbet ederken kelime haznesini geliştirecek şekilde konuşabilirsiniz (Örneğin havanın durumu hakkında konuşulabilir ve ona farklı hava koşullarından bahsedebilir; yağmurlu, bulutlu, güneşli, rüzgârlı, kar yağışlı, soğuk, sıcak gibi...).Böylece sohbet sırasında konuyla ilgili birçok kelimeyi öğrenmesini sağlayabilir.
Oyun oynarken ve resim yaparken onunla konuşmak, onun hem dil gelişimi hem de zihinsel gelişimi için çok önemlidir. Ayrıca onunla konuşurken de yaratıcılığının gelişmesi sağlanabilir.
Onunla konuşurken cevap vermesi için hak ve zaman tanınabilir. Çocuğun cümlesini tamamlamasına izin verilebilir ve onun cümlesini tamamlamaktan kaçınılmalıdır.
Eğer ses kayıt cihazınız ya da teybiniz varsa çocuğunuzun söylediği şarkıyı ya da anlattığı hikâye kaydedilebilir.
Ona tekerlemeler öğretin. Beraber yeni bir tekerleme de uydurabilirsiniz.
Alışverişe beraber gidilebilir ve orada onun ilgisini çeken şeyler hakkında konuşulabilir.
Çocukla konuşurken ses benzerlikleri hakkında bilgi verilebilir.
Beraber fotoğraf albümlerine bakıp, fotoğraftaki kişiler, yer ve olanlar hakkında konuşulabilir. Bu tip bir etkinlik onun dil gelişiminin yanı sıra zihinsel (özellikle hafıza) gelişimine de yararlı olur.
Yatağına yatmadan önce onunla gün hakkında konuşabilir, ardından ona hikâye anlatabilirsiniz.