0-6 ay arası
· Bebeğin konuşma çabasını destelemek için onunla bol bol konuşabilir ve onu dinleyebilirsiniz.
· Bebeğin konuşma çabasını destelemek için onunla bol bol konuşabilir ve onu dinleyebilirsiniz.
· Çeşitli sesler çıkararak bebekle konuşabilirsiniz. Ardından bebeğin çıkardığı sesleri taklit edebilir, bebeği yeni sesler çıkarması için destekleyebilirsiniz.
· Bebekle bulunduğunuz mekânda onun görebileceği veya ilgisini çeken nesneleri tanıtarak, onlar hakkında konuşabilirsiniz.
· Şarkı ya da ninni söylerken onun yüz mimiklerini taklit edebilirsiniz.
· "Ce" oyunları gibi oyunları oynayarak karşılıklı iletişimi geliştirebilirsiniz.
· İsmini söylediğinizde size bakmasını teşvik edebilirsiniz.
· İletişim çabasıyla çıkardığı bütün sesler için olumlu ifadeler kullanabilirsiniz. Örneğin: "Ne güzel gülüyorsun?" gibi.
· Bebeğe değişik mesafelerden teypten müzik dinletebilirsiniz. Odanın farklı yerlerinden davul, zil, çıngırak, tahta ya da metal kaşık vb. kullanarak sesler çıkararak bebeğin tepki vermesini sağlayabilirsiniz.
· Bebekle bulunduğunuz mekânda onun görebileceği veya ilgisini çeken nesneleri tanıtarak, onlar hakkında konuşabilirsiniz.
· Şarkı ya da ninni söylerken onun yüz mimiklerini taklit edebilirsiniz.
· "Ce" oyunları gibi oyunları oynayarak karşılıklı iletişimi geliştirebilirsiniz.
· İsmini söylediğinizde size bakmasını teşvik edebilirsiniz.
· İletişim çabasıyla çıkardığı bütün sesler için olumlu ifadeler kullanabilirsiniz. Örneğin: "Ne güzel gülüyorsun?" gibi.
· Bebeğe değişik mesafelerden teypten müzik dinletebilirsiniz. Odanın farklı yerlerinden davul, zil, çıngırak, tahta ya da metal kaşık vb. kullanarak sesler çıkararak bebeğin tepki vermesini sağlayabilirsiniz.
6-12 ay arası
· Bebeğe birbirine vurduğu zaman ses çıkarabileceği materyaller, buruşturduğu zaman ses çıkaran renkli kâğıtlar, naylon gibi malzemeler vererek oynaması için teşvik edilebilirsiniz.
· Bebekle konuşurken bebeksi konuşmalar ve yanlış telaffuzlar yapılmamalı, onunla doğal, basit, yavaş, anlaşılır ve kısa tümcelerle konuşabilirsiniz.
· Seslerin farkına vardıkça (örneğin telefon çaldığında) ne olduğunu anlatabilirsiniz. Çıkardığı seslerin doğru telaffuzlarını tekrarlayabilirsiniz.
· Bebeğe birbirine vurduğu zaman ses çıkarabileceği materyaller, buruşturduğu zaman ses çıkaran renkli kâğıtlar, naylon gibi malzemeler vererek oynaması için teşvik edilebilirsiniz.
· Bebekle konuşurken bebeksi konuşmalar ve yanlış telaffuzlar yapılmamalı, onunla doğal, basit, yavaş, anlaşılır ve kısa tümcelerle konuşabilirsiniz.
· Seslerin farkına vardıkça (örneğin telefon çaldığında) ne olduğunu anlatabilirsiniz. Çıkardığı seslerin doğru telaffuzlarını tekrarlayabilirsiniz.
· Bebeğin sözcük ile nesne ilişkisini anlaması için kelimeleri uygun zamanlarda söyleyebilirsiniz. Örneğin dedesini görünce “dede” derseniz duyduğu veya gördüğü nesnelerin ilişkisini daha kolay anlayabilir.
· Bebekle konuşurken konuşmasını beden dilinizle ifade edebilirsiniz. Jest, mimik ve hareketlerle çocuğun daha kolay anlamasını sağlayabilirsiniz. Bir nesnenin ismini söylerken ona doğru bakabilir veya el ile işaret ederek nesneyi gösterebilirsiniz.
· Ne söylediğinizi anlaması için ona zaman tanıyabilirsiniz.
· Bebekle konuşurken konuşmasını beden dilinizle ifade edebilirsiniz. Jest, mimik ve hareketlerle çocuğun daha kolay anlamasını sağlayabilirsiniz. Bir nesnenin ismini söylerken ona doğru bakabilir veya el ile işaret ederek nesneyi gösterebilirsiniz.
· Ne söylediğinizi anlaması için ona zaman tanıyabilirsiniz.
· İsimleri, olayları, günlük etkinlikleri tanımlamak için aynı ifadeleri kullanabilirsiniz. "Ayşe'nin banyosu", "uyku zamanı", “banyo zamanı”,“şimdi yemek zamanı” gibi.
· Parmak oyunları oynayabilirsiniz.
· Kitaplarla tanıştırın; kitapta bulunan, basit ve günlük yaşantısında çok karşılaştığı nesneleri isimlendirebilirsiniz.
· Parmak oyunları oynayabilirsiniz.
· Kitaplarla tanıştırın; kitapta bulunan, basit ve günlük yaşantısında çok karşılaştığı nesneleri isimlendirebilirsiniz.
12-18 ay arası
· Çocukla iletişiminizde basit ve kısa tümceler kullanabilirsiniz.
· Doğal bir formda, ancak yavaş, anlaşılır ve açık konuşabilirsiniz.
· Çocuğun sözcük kazanımı için tercihli sözcüklerle soru yönelterek model olabilirsiniz. Örneğin elma ya da muz ister misin? gibi.
· Oynayabileceği bazı oyuncakları sağlayabilirsiniz. Örneğin oyuncak bir telefon, konuşma taklitleri yapabileceği en iyi oyuncaktır.
· Çocukla iletişiminizde basit ve kısa tümceler kullanabilirsiniz.
· Doğal bir formda, ancak yavaş, anlaşılır ve açık konuşabilirsiniz.
· Çocuğun sözcük kazanımı için tercihli sözcüklerle soru yönelterek model olabilirsiniz. Örneğin elma ya da muz ister misin? gibi.
· Oynayabileceği bazı oyuncakları sağlayabilirsiniz. Örneğin oyuncak bir telefon, konuşma taklitleri yapabileceği en iyi oyuncaktır.
18-24 ay arası
· Yaptığınız etkinlikleri ve ne olduğunu anlatarak, tanımlayabilirsiniz.
· Birlikte bazı günlük etkinlikler yapabilir, böylece konuşacak çok şey oluşturabilirsiniz.
· Çocuğun oyun içinde gerçek nesnelerle oynamasını teşvik edebilirsiniz. Örneğin gerçek yiyeceklerin kullanıldığı bir çay partisi gibi.
· Resimli olay ya da nesne kartlarıyla grup oyunları oynayabilir,bulmacalar çözebilirsiniz.
· Mümkün olduğunca sık sık kitap okuyabilirsiniz. İsim ve objeleri tekrar edebilirsiniz. Resimli bez kitapları kendi kendine tutmasını, karıştırmasını sağlayabilir; tanıdık objeleri gösterip, isimlerini söyleyebilirsiniz.
Çocuktan tekrarlamasını isteyebilirsiniz.
· Geçmişten, günümüzden ve gelecekten söz edebilirsiniz. Bugün ne yaptınız? Yarın dede gelecek gibi.
· Eğer çocuğun çıkarabildiği bir ses varsa (örneğin baa), bu sesle başlayan ve çevresinde bulunan nesneleri öncelikle sözcük dağarcığına kazandırmayı hedefleyebilirsiniz. Örneğin bardak gibi. Bu sözcüğü basit
tümcelerde ve duruma uygun ifadelerin içinde kullanabilirsiniz.
· Yaptığınız etkinlikleri ve ne olduğunu anlatarak, tanımlayabilirsiniz.
· Birlikte bazı günlük etkinlikler yapabilir, böylece konuşacak çok şey oluşturabilirsiniz.
· Çocuğun oyun içinde gerçek nesnelerle oynamasını teşvik edebilirsiniz. Örneğin gerçek yiyeceklerin kullanıldığı bir çay partisi gibi.
· Resimli olay ya da nesne kartlarıyla grup oyunları oynayabilir,bulmacalar çözebilirsiniz.
· Mümkün olduğunca sık sık kitap okuyabilirsiniz. İsim ve objeleri tekrar edebilirsiniz. Resimli bez kitapları kendi kendine tutmasını, karıştırmasını sağlayabilir; tanıdık objeleri gösterip, isimlerini söyleyebilirsiniz.
Çocuktan tekrarlamasını isteyebilirsiniz.
· Geçmişten, günümüzden ve gelecekten söz edebilirsiniz. Bugün ne yaptınız? Yarın dede gelecek gibi.
· Eğer çocuğun çıkarabildiği bir ses varsa (örneğin baa), bu sesle başlayan ve çevresinde bulunan nesneleri öncelikle sözcük dağarcığına kazandırmayı hedefleyebilirsiniz. Örneğin bardak gibi. Bu sözcüğü basit
tümcelerde ve duruma uygun ifadelerin içinde kullanabilirsiniz.
· Hedeflediğiniz ve çıkarabildiği sese ilişkin sözcük kartları oluşturabilirsiniz. Bu kartlarla evin içinde çeşitli oyun ortamları hazırlayabilirsiniz. Karttaki sözcüğü göstererek ismini söyleyebilirsiniz. Sözcüğün nasıl söylendiğini duymasına yardımcı olabilirsiniz. Bazen ona da sorarak isimlendirmesini isteyebilirsiniz. Her ne şekilde isimlendirme yaparsa yapsın, doğru kabul edip, tekrar geri iletim sağlayabilirsiniz. Örneğin Evet bu bir "bardak". Daha sonra /b/ sesiyle başlayan diğer karta geçebilirsiniz. Kendi gelişim süreci içinde yalnızca onu desteklemeyi hedefleyebilirsiniz.
· İyelik zamirini öğretebilirsiniz. “Bu benim arabam, bu senin araban” gibi.
· İyelik zamirini öğretebilirsiniz. “Bu benim arabam, bu senin araban” gibi.
2-3 yaş
· Çocuğa edatları öğretebileceğiniz oyunları oynayabilirsiniz. Örneğin "topu kutunun 'içine' koymak" ya da "masanın 'üstünden' atmak" gibi.
· Çocuğa 10'a kadar saymasını öğretebilir ve sayma oyunları oynayabilirsiniz.
· Yazmayı taklit edebilmesi için boya kalemleri ve kâğıt temin edebilirsiniz.
· Diğer çocuklarla oyun oynayarak iletişim sağlayabilmesi için fırsatlar yaratabilirsiniz.
· Daha uzun ve karmaşık hikâyeler okuyabilir, masallar anlatabilirsiniz.
· Kitap içinde bulunan eylemleri tanımlayarak, onları kısa cümlelerle anlatabilirsiniz. Anlattığınız cümlelerle ilgili her olaya ilişkin hemen soru yöneltebilirsiniz. Her ne cevap verirse versin, tekrar sorunuzun yanıtını
bir de sizden duyması ona uygun konuşma modeli olmanız açısından etkilidir. Örneğin "Evet çocuk ayakkabısını giyiyormuş" gibi.
· Çocuğa edatları öğretebileceğiniz oyunları oynayabilirsiniz. Örneğin "topu kutunun 'içine' koymak" ya da "masanın 'üstünden' atmak" gibi.
· Çocuğa 10'a kadar saymasını öğretebilir ve sayma oyunları oynayabilirsiniz.
· Yazmayı taklit edebilmesi için boya kalemleri ve kâğıt temin edebilirsiniz.
· Diğer çocuklarla oyun oynayarak iletişim sağlayabilmesi için fırsatlar yaratabilirsiniz.
· Daha uzun ve karmaşık hikâyeler okuyabilir, masallar anlatabilirsiniz.
· Kitap içinde bulunan eylemleri tanımlayarak, onları kısa cümlelerle anlatabilirsiniz. Anlattığınız cümlelerle ilgili her olaya ilişkin hemen soru yöneltebilirsiniz. Her ne cevap verirse versin, tekrar sorunuzun yanıtını
bir de sizden duyması ona uygun konuşma modeli olmanız açısından etkilidir. Örneğin "Evet çocuk ayakkabısını giyiyormuş" gibi.
· Çocuğun konuşmasına fırsat tanıyarak konuşmalarını dikkatle dinleyebilirsiniz. Çocuğun konuşmalarında o, bu, ben gibi zamirleri kullanıp kullanmadığını izleyebilir; bunları kullanması için çocuğa sorular yöneltebilirsiniz.
· Birlikte gittiğiniz kitapçıdan çocuğun, kitabı kendi başına seçmesine izin verebilirsiniz.
· Birlikte gittiğiniz kitapçıdan çocuğun, kitabı kendi başına seçmesine izin verebilirsiniz.
4-5 yaş
· Çocukla konuşurken tam ve düzgün cümleler kurabilirsiniz. Nesneler üzerinde konuşurken “bu”, “o” yerine, nesnenin ismini söyleyebilirsiniz.Örneğin “onu bana ver” yerine “kalemi ver” gibi.
· Çocuğun sorularını sabırla yanıtlayabilirsiniz. Kuru yaprakların üzerinde yürürken, balık tutarken, evde otururken hep konuşabilir, sorularını yanıtlayabilirsiniz. Çocuğa zenginleştirilmiş yakın çevre imkânı tiyatro,
sinema, müze, konser, maç gibi farklı etkinlikler sunabilirsiniz.
· Büyük- küçük, sert- yumuşak gibi zıtlıklar içeren oyunlar oynayabilirsiniz.
· Konuşmalarınıza zamana ilişkin kavramlar katabilirsiniz (bugün, yarın, daha sonra, gelecek hafta gibi).
· Çocuğa olaylara ilişkin hisleri ve duyguları hakkında konuşma fırsatı tanıyabilirsiniz.
· Kendinize ait sözcük oyunları, tekerlemeler, hikâyeler yaratabilirsiniz.
· Sözcük bulma oyunları oynayabilirsiniz.
· Çocuğun sorularını bıkmadan cevap verebilir, olayları sebep-sonuç ilişkisi içinde anlatarak, çocuğun sözcük bilgisinin artmasına, merakının tatmin olmasına hem de olayları birbirine bağlamasına yardım
edebilirsiniz.
· Dil ötesi becerilere ilişkin oyunlar üretebilirsiniz ( örneğin bir sözcüğün hangi sesle başladığının ya da bir sesle başlayan sözcüğün bulunması gibi fonolojik farkında olmaya ilişkin etkinlikler).
· Çocukla konuşurken tam ve düzgün cümleler kurabilirsiniz. Nesneler üzerinde konuşurken “bu”, “o” yerine, nesnenin ismini söyleyebilirsiniz.Örneğin “onu bana ver” yerine “kalemi ver” gibi.
· Çocuğun sorularını sabırla yanıtlayabilirsiniz. Kuru yaprakların üzerinde yürürken, balık tutarken, evde otururken hep konuşabilir, sorularını yanıtlayabilirsiniz. Çocuğa zenginleştirilmiş yakın çevre imkânı tiyatro,
sinema, müze, konser, maç gibi farklı etkinlikler sunabilirsiniz.
· Büyük- küçük, sert- yumuşak gibi zıtlıklar içeren oyunlar oynayabilirsiniz.
· Konuşmalarınıza zamana ilişkin kavramlar katabilirsiniz (bugün, yarın, daha sonra, gelecek hafta gibi).
· Çocuğa olaylara ilişkin hisleri ve duyguları hakkında konuşma fırsatı tanıyabilirsiniz.
· Kendinize ait sözcük oyunları, tekerlemeler, hikâyeler yaratabilirsiniz.
· Sözcük bulma oyunları oynayabilirsiniz.
· Çocuğun sorularını bıkmadan cevap verebilir, olayları sebep-sonuç ilişkisi içinde anlatarak, çocuğun sözcük bilgisinin artmasına, merakının tatmin olmasına hem de olayları birbirine bağlamasına yardım
edebilirsiniz.
· Dil ötesi becerilere ilişkin oyunlar üretebilirsiniz ( örneğin bir sözcüğün hangi sesle başladığının ya da bir sesle başlayan sözcüğün bulunması gibi fonolojik farkında olmaya ilişkin etkinlikler).
6 yaş
· Çocuğa resimli kitaplar verebilirsiniz. Resimdeki konular hakkında neler düşündüğünü açıklaması için cesaretlendirebilirsiniz.
· Çocukla giyinirken giysilerin renkleri, nelerden yapıldığı üzerine sohbet edebilirsiniz. Örneğin ipek gömlek, yün çorap gibi. Aynı durum ev eşyaları ve diğer nesneler için de uygulanabilir. Örneğin tahta kaşık, cam bardak, mermer merdiven vb. Böylece çocuğun kelime hazinesinin gelişimine yardım edebilirsiniz.
· Çocuğa bol bol öyküler, masallar okuyabilirsiniz. Bunlarla ilgili sorular sorarak çocuğun okunan parçayı
anlatmasını sağlayabilirsiniz. Kelime hazinelerini ve dil. becerilerini geliştirebilirsiniz. Bu kitapların çocukların gelişimleri doğrultusunda seçilmesi önemlidir.
· Çocuğa resimli kitaplar verebilirsiniz. Resimdeki konular hakkında neler düşündüğünü açıklaması için cesaretlendirebilirsiniz.
· Çocukla giyinirken giysilerin renkleri, nelerden yapıldığı üzerine sohbet edebilirsiniz. Örneğin ipek gömlek, yün çorap gibi. Aynı durum ev eşyaları ve diğer nesneler için de uygulanabilir. Örneğin tahta kaşık, cam bardak, mermer merdiven vb. Böylece çocuğun kelime hazinesinin gelişimine yardım edebilirsiniz.
· Çocuğa bol bol öyküler, masallar okuyabilirsiniz. Bunlarla ilgili sorular sorarak çocuğun okunan parçayı
anlatmasını sağlayabilirsiniz. Kelime hazinelerini ve dil. becerilerini geliştirebilirsiniz. Bu kitapların çocukların gelişimleri doğrultusunda seçilmesi önemlidir.
-Kâğıt torbaların üzerine bir yüz çizerek göz ve ağız yerlerine düğme veya kumaş yapıştırarak köşelerini iple bağlayarak kulak yapabilirsiniz. Bunu çocuğun eline geçirip bileğinden iple bağlayarak el kuklaları ile değişik
rollere bürünerek hikâyeler oluşturmalarına rehberlik yapabilirsiniz.
rollere bürünerek hikâyeler oluşturmalarına rehberlik yapabilirsiniz.
· Çocukla birlikte hazırlayacağınız kukla sahnesi, el ve parmak kuklaları ile duygu, düşünce ve isteklerini yansıtabileceği bir oyun ortamı hazırlayabilirsiniz. Duygu ve düşüncelerini ifade etmesine, kelime
dağarcığının artmasına rehberlik yapabilirsiniz.
· Günlük yaşantınız üzerine kurduğunuz spontane öyküleri anlatırken, öyküdeki bir çocuğun adının yerine sınıftaki bir çocuğun adını kullanmanız yerinde olur. Neşeli ve komik olayları anlatan öyküler çocukları mutlu eder. Bazen de çocukların da benzer öyküler anlatmasını isteyebilirsiniz. Böylece çocukların duygu, düşünce, olayları anlama ve ifade etme yeteneğinin gelişimine yardımcı olabilirsiniz. Yeni sözcükler,
anlamlı, uzun ve akıcı cümleler, iki ayrı fikri bir cümlede birleştirerek ifade etme becerisini geliştirir.
· Çocuğun beraber yaşadığınız ve onun yaşadığı günlük olayları bir spikermiş gibi size haber olarak anlatmasını isteyebilirsiniz. Bunun için bir masanın üstüne iki tarafı açık bırakılmış bir koliyi TV gibi yerleştirebilirsiniz. Kolinin eni kalın olmamalı ve arkasından görünen duvar ışık almamalı ve koyu bir fon oluşturmasına dikkat edilmelidir. Çocuk bu kolinin içine koltuk altlarına kadar portresi gözükecek biçimde girerek anlatmak istediklerini TV spikeri gibi anlatması sağlanmalıdır.Türkçeyi dil bilgisi kurallarına uygun kullanmasına, kurduğu cümlelerde ögeleri doğru yerleştirmesine, Türkçedeki ekleri, takıları yerli yerinde kullanmasına rehberlik edilebilir.
· Ninniler, şarkılar ve şiirler ilgi çekicidir. Çocuğa şiirler ve şarkılar söylenebilir. Daha sonra sevdikleri şiirlerin ve şarkıların üzerine eklemeler yapılabilir. Bunları söylerken çocuklardan ardından gelen tanıdık sözcükleri tahmin etmeleri istenebilir. Bu türden kitaplar alarak, çocuklarla son sözcüğü tahmin etme oyunları oynamak mümkündür.
dağarcığının artmasına rehberlik yapabilirsiniz.
· Günlük yaşantınız üzerine kurduğunuz spontane öyküleri anlatırken, öyküdeki bir çocuğun adının yerine sınıftaki bir çocuğun adını kullanmanız yerinde olur. Neşeli ve komik olayları anlatan öyküler çocukları mutlu eder. Bazen de çocukların da benzer öyküler anlatmasını isteyebilirsiniz. Böylece çocukların duygu, düşünce, olayları anlama ve ifade etme yeteneğinin gelişimine yardımcı olabilirsiniz. Yeni sözcükler,
anlamlı, uzun ve akıcı cümleler, iki ayrı fikri bir cümlede birleştirerek ifade etme becerisini geliştirir.
· Çocuğun beraber yaşadığınız ve onun yaşadığı günlük olayları bir spikermiş gibi size haber olarak anlatmasını isteyebilirsiniz. Bunun için bir masanın üstüne iki tarafı açık bırakılmış bir koliyi TV gibi yerleştirebilirsiniz. Kolinin eni kalın olmamalı ve arkasından görünen duvar ışık almamalı ve koyu bir fon oluşturmasına dikkat edilmelidir. Çocuk bu kolinin içine koltuk altlarına kadar portresi gözükecek biçimde girerek anlatmak istediklerini TV spikeri gibi anlatması sağlanmalıdır.Türkçeyi dil bilgisi kurallarına uygun kullanmasına, kurduğu cümlelerde ögeleri doğru yerleştirmesine, Türkçedeki ekleri, takıları yerli yerinde kullanmasına rehberlik edilebilir.
· Ninniler, şarkılar ve şiirler ilgi çekicidir. Çocuğa şiirler ve şarkılar söylenebilir. Daha sonra sevdikleri şiirlerin ve şarkıların üzerine eklemeler yapılabilir. Bunları söylerken çocuklardan ardından gelen tanıdık sözcükleri tahmin etmeleri istenebilir. Bu türden kitaplar alarak, çocuklarla son sözcüğü tahmin etme oyunları oynamak mümkündür.
Kayıtlar
Hiç yorum yok :
Yorum Gönder
Fikrinizi paylaşın