Çocuk Yetiştirmede Ödülün Rolü

Çocukların yaptıkları iyi şeyler için; görevleri olan şeyler için ödüllendirilmesine oldum olası karşıydım zaten. Çoğu zaman ödülün motivasyon kazandırdığını düşünenlerce buna inandırılmaya çalışıldım. 

Bir çok anne-baba iyi gelen karneler, güzel olan notlar için çocuklarını hediyeye boğar. Ben karnesi iyi geldi diye ömrüm boyunca bir çocuğa hediye almadım. Kardeşlerimi tatil hediyesi olarak gezmeye, sinemaya, tiyatroya götürmüşlüğüm vardır fakat bunun sebebi asla karneleri olmamıştır. Bir şeyler öğrenmek için gittiği okulda, öğrendiği şeyler için aldığı notları ödüllendirmek hep saçma gelmiştir. 

Uslu durdu diye çocuğa şeker vermek, Yemeğini yedi diye ödüllendirmek, odasını topladı diye gezmeye götürmek.. Gereksiz ve saçmaydı bence. Bunlar zaten yapması gerekenler. 

Bunları sorumluluğu olduğu için yapmalıydı; ödül için değil. Oğlum büyürken de bu şekilde davranmayı planlıyordum ki; kitapta bu cümlelerle karşılaştım...


Gençlerin sorumlu davranmak için ödüle gereksinimleri yoktur.


Ödül ve onaylanma güdüleyici öğelerdir ancak bir davranışın yerleştirilmesi için kullanıldığında etkisiz kalır. Ödül sorumluluk alınmasını engeller ve bağımlılık yapar.


Motivasyon Amaçlı verilen ödül;
Okulda verilen notlar; öğrencilerin dersi dinlemelerini ve okuldan sonra ödevlerini aksatmamalarını özendirmek amacıyla kullanılır ne var ki okullar notların bu konuda yeteri kadar etkileyici olmadığını kanıtlayan öğrencilerle doludur.  Notlar yerine öğrenme güdüleyici olmalıdır.


Motivasyon Amaçlı verilen onay;
Onaylanmak kişiyi motive eder. Övgünün sakıncalarına karşın kişinin yaptığını kabul eder. Övgünün bir bedeli vardır. Genç yetişkinin beklediği davranışı göstermediğinde kabul görmediğini ve değer verilmediğini ima eder. 


Örneğin; Kardeşine davranışını çok beğeniyorum cimlesi genci yetişkini memnun etmek amacıyla davranmaya iter.
Kardeşine çok düşünceli davranıyorsun cümlesi ise gencin kendini tatmin duygusunu besler.


Yapılan bir yorumun onay mı yoksa övgü mü olduğunu belirten iki özellik vardır. Birincisi; övgü cümleleri kişinin kendisine gönderme yapar (seninle gurur -duyuyorum-, böyle davranmanı çok -beğeniyorum-) İkincisi de övgü cümleler genç tarafından patronluk taslamak olarak algılanmasıdır.


İstenen davranışı sağlamak için ödül verme;
İyi davranışı karşısında ödül alan çocuk; iyi davranması karşılığında ödül beklemesi gerektiğini öğrenecektir. İyi olmanın pazarlık konusu yapılabileceğini, karşılığında bir şey alınabileceğini öğrenir.

Dr.Marvin Marshall
Ödül Yok Ceza Yok Bu Nasıl Disipin?