Gebelik Dönemi

Gebelik Belirtileri
Gebelik belirtileri kişiden kişiye farklılıklar gösterir. Ancak bazıları olası-belirtilerdir ki bunlar olduğunda gebelik kesin olmayabilir. Bazıları ise kesin belirtilerdir. İlk aylarda görülen belirtiler genellikle olası belirtilerdir, yanılma olabilir.

Gebeliğin Olası –Belirtileri
 Beklenen adetin gecikmesi
 Bulantı, kusma
 Aşerme
 Vücutta görülen değişmeler
 Kilo değişimi

Beklenen adetin gecikmesi:
Gebeliğin en önemli bulgusu adet gecikmesidir. Ancak her adet gecikmesi gebelik anlamına gelmez. Yaşam tarzında herhangi bir değişiklik, çeşitli rahatsızlıklar, psikolojik durum değişiklikleri, stres, beslenme ve mevsim değişiklikleri, kullanılan ilaçlar gibi pek çok faktör adet gecikmesine neden olabilir.

Bulantı-Kusma:
Gebeliğin ilk aylarında mide yanması, bulantı ve kusma olabilir. Bunun nedeni psikolojik olabileceği gibi midenin yukarı itilmesi ve mide salgılarında farklılaşma olabilir. Bazı gebelerde bulantı ve kusma rahatsız edici şekildedir. Böyle durumlarda az ve sık yenmesi, sabahları yataktan kalkmadan önce bir iki tuzlu bisküvi, ekmek, leblebi gibi kuru şeyler yenmesi iyi gelir. Fazla su içilmemesi, sindirimi güç yağlı yemeklerin tercih edilmemesi uygun olur. Bulantı kesici ilaçlar doktora danışılmadan kesinlikle alınmamalıdır. Bu tedbirlere rağmen şikayetler artıyorsa doktora gidilmelidir.

Aşerme:
Gebelikte hormon değişikliklerine bağlı olarak iştahta değişmeler olur. Aşeren kadın bazı yiyeceklerden tiksinirken bazılarına da aşırı istek duyar. Özellikle ekşili tatlı şeyleri yemek isteyebilir. Bazen de kil, kömür, toprak gibi zararlı şeyleri yemek isteyebilir. Akla gelmedik şeyleri yemek ister. Bu olağan dışı duruma pika denir. Bunlar sindirim sistemi problemlerine yol açabilir. Kil,parazit içerebilir.Yiyecek olmayan bir maddeye aşeren gebe kadın bunu doktora bildirmelidir.

Vücutta görülen değişiklikler şu şekilde gruplandırılabilir:
Üreme organlarında değişmeler:
Vajina; gebelik sırasında büyümüş ve ödemlidir. Renginde koyulaşma vardır. Vajinal akıntı çoğalır.
Vulva ve perine;koyu esmer bir renk alır. Vulvadaki bezlerin salgısı artar. Uterus büyüyüp genişlemiş ve ağırlaşmıştır.

Memelerdeki değişmeler: Gebeliğin ilk haftasında dolgun, hassas ve ağrılıdır.Büyümeye başlamıştır. Meme uçları büyür. Sıkıldığında süt akar. Meme başı çevresi (areola) koyu renk alır. Üzerinde kabarıklıklar vardır.

Üriner sistemde değişmeler: Uterusun mesaneye (idrar torbası) baskı yapması ve mesane damarlarının genişlemesi nedeniyle gebe sık sık idrara çıkar.

Ciltte meydana gelen değişmeler: Gebeliğin ilerleyen aylarında bazı kadınların yüzünde kahverengi lekeler görülür. Bu lekelere gebelik lekeleri denir, doğumdan sonra geçer. Uterus büyümesi sonucu, karın derisi gerilir ve incelir. Karında, kalçada bazen de memelerde deride beyaz çatlaklar olabilir. Yumuşatıcı kremler önerilebilir. Oluşan bu çatlaklar doğumdan sonra da kalır, geçmez.

Gebelikte kilo değişimi: Tüm gebelik süresince 9-12 kilo almak normaldir. Gebe kadın ilk üç ayda 1 kg, daha sonraki aylarda ayda 1,5-2 kg almalıdır. Beslenirken mümkün olduğunca sebze meyve ağırlıklı beslenmeli, kabız olmamaya dikkat etmelidir. Ödem varsa, tuzu azaltmalıdır. Alınan fazla kilolar gebe kadının vücudunda kalır.

Gebeliğin Kesin Belirtileri:
 Gebelik testinin pozitif çıkması
 Ultrasonla bebeğin tespiti
 Bebeğin hareketlerinin anne tarafından hissedilmesi
 Bebek kalp seslerinin duyulması
 Muayenede bebek eklerinin elle hissedilmesi

Gebelikte Görülen Rahatsızlıklar
 Mide rahatsızlıkları
 Baş dönmesi,bulantı-kusma
 Kabızlık
 Hemoroid (basur)
 Bacaklarda kamplar
 Varis
 Sık idrar yapma
 Diş çürümeleri

Mide Rahatsızlıkları
Gebelikte midede ekşime, yanma olayları sık görülür. Bunlar gebeliğin ilk başında meydana gelirse de bazı gebelerde doğuma kadar sürebilir. Midenin ağzını kapatan kasların esnekliğini yitirmesi sonucu salgılanan salgıların yemek borusuna doğru çıkması midede yanma ve ekşimelere neden olur. Yağlı, baharatlı gıdalardan ve kızartma türü yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Özellikle gebeliğin ilk aylarında mide bulantısı ile beraber görülür.

Baş Dönmesi, Bulantı -Kusma
Baş dönmesi, bulantı ve kusmalar bazı gebelerde şiddetli olabilir. Böyle durumlarda gebe iyi beslenemez. Düzenli olarak tartılmalıdır. Kilo kaybı olursa mutlaka doktora danışılmalıdır.

Kabızlık
Gebelikte en sık görülen ve rahatsızlık verici olan durumlardan biridir. Kabızlığın nedeni sindirim sisteminin genel olarak yavaşlaması ve büyüyen uterusun bağırsaklara yaptığı baskıdır. Bu problemle baş etmenin en önemli yolu, diyeti düzenlemektir. Liften zengin yiyecekler ve fazla sıvı alma kabızlığı önler veya hafifletir. Her türlü çiğ sebze meyve, yeşil salata, kepek ekmek vb. yenmelidir. Meyve ve sebzeler gebenin ihtiyacı olan lifi almasını sağlar. Kuru kayısı, kuru erik ve incir kompostoları da kabızlığa iyi gelir. Sabah
kahvaltısından önce bir bardak ılık su içmek her gün sabahları aynı saatte tuvalete gitmeyi alışkanlık haline getirmek, günlük yürüyüşler yapmak alınacak diğer önlemlerdendir.

Hemoroit( Basur)
Anüs girişinde yer alan toplardamarların genişlemesidir. Uterusun yaptığı basınç sonucu o bölgedeki damarların yukarı doğru akışı bozulur. Hemoroit sonucu görülen en önemli belirtiler; kanama, kaşıntı ve ağrıdır. Kabızlık hemoroidin oluşmasına sebep olur.

Genellikle gebeliğin sonlarında gelişir ve doğumdan sonraki ilk günlerde çok rahatsız eder. Gerekli önlemler alınırsa doğumu takip eden ilk üç ayda tamamen kaybolur. Meyve sebze gibi bol lifli gıdalar yemek ve bol miktarda sıvı alarak kabızlıktan korunmak gerekir.Ilık banyo yapmak,,buz paketli kompresler uygulamak , yumuşak tuvalet kağıtları kullanmak ve sert sandalyelerde uzun süre oturmamak hemoroit, sıkıntılarını rahatlatır.

Bacaklarda Kramplar
Özellikle gebeliğin son aylarında görülür. Bebeğin başının doğum kanalına yerleşmesi ile sinirlere basınç sonucu meydana gelir. Kalsiyum ve vitamin eksikliğindende olabilir. İyi beslenmesi gerekir. Özellikle B ve D vitaminleri alınmalıdır. Sık krampları olan gebeler düzenli yürüyüş yapmalı, dinlenmelidir. Kramp anında bacağını hafifçe kaldırıp karnına doğru çekmesi yararlıdır.

Varis
Varis, bacaklarda toplardamarların genişleyip kabarmasıdır. Uterusun giderek büyümesi, kanın bacak toplardamarlarından geriye dönüşünü engeller. Bu durum bazı gebelerde varislere yol açar. Bacakları yukarı kaldırarak dinlenmek, yürüyüşler yapmak uzun süre ayakta durmamak bu durumu önleyebilir. Sıkı lastikli çorap giyilmemelidir.

Sık İdrar Yapma
Gebeler ilk ve son aylarda sık idrara çıkarlar. Uterusun büyüyerek mesane ve böbreklere baskı yapması sık idrar yapmaya sebep olur. Eğer idrarda yanma hissedilirse, idrar yollarında iltihaplanma olabileceği için mutlaka doktora başvurulmalıdır. Ayrıca vulva temizliğine de dikkat edilmelidir.

Diş Çürümeleri
Gebelik sırasında tükürük, diş minelerini etkileyebilen maddelerle daha fazla yüklü olduğundan, dişler tehlikeyle karşı karşıyadır. İyi beslenmeme durumlarında kalsiyum ve flor yetersizliğine de bağlı olarak dişler çürümeye meyillidir. Çürümeyi önlemek için dişler düzenli olarak fırçalanmalı, süt ve süt ürünlerinden yeteri kadar tüketilmelidir.Ayrıca ilk aylarda meydana gelen kusmalar sebebiyle ağızda asit kalabilir.Bu da diş çürümesine sebep olur.Kusmalardan sonra ağız yeterince çalkalanmalıdır.

Gebeliği Etkileyen Hastalıklar

Anemi

Gebelikte anemi sık rastlanan bir bulgudur. Bebeğin gebelik sırasında artan ihtiyaçları gebenin demir ihtiyacını fazlalaştırır. Demir, alyuvarların yapımında rol oynayan çok önemli bir elementtir. Gebelik öncesinde günlük demir ihtiyacı 15 mg iken gebelikte bunun iki katına ihtiyaç vardır. Gebelik sırasında bu kadar fazla demiri temin edecek demir deposu yoktur. Artan demir ihtiyacı besinlerle ve doktorun önereceği demir ilaçlarıyla karşılanır. En iyi demir kaynakları; karaciğer, dalak, etler, pekmez, yumurta sarısı, kurutulmuş meyveler, fındık vb.dir. Vücutta yeterince demir yoksa demir eksikliğine bağlı anemi gelişir. Gebe kadınlarda anemi yorgunluk ve strese yol açar, hastalıklara daha çabuk yakalanmasına neden olur. Nefesten kesilme, solukluk, çarpıntı, sersemlik ve baş dönmesi aneminin diğer belirtileridir.

Kızamıkçık
Gebeliğin ilk üç ayında yeni organ oluşumu döneminde gebenin kızamıkçık hastalığına yakalanması bebeğe çok ağır zararlar verir. Zeka geriliği, organ eksikliği ya da organlarda işlev bozukluğuna neden olur. Bu durum tespit edilirse gebeliğin sonlandırılması daha iyi olacaktır. Gebe kadın kızamıkçık hastalarıyla aynı ortamda bulunmamalıdır. Anne ve bebeği bu hastalıktan korumak için gebenin bulunduğu ortamda hastalık görülür görülmez anne hemen tedavi altına alınmalıdır. Ayrıca koruyucu aşının gebelikten önce her kadına yapılması gerekir.

Diyabet(Şeker Hastalığı)
Diyabet insülin yetersizliği sonucu oluşan metabolik bir hastalıktır. Gebelikte anne ve bebeğin hayatını olumsuz yönde etkiler. Eğer gebe kadın daha önce 4 kg ve üzerinde iri bebek doğurmuşsa, ailesinde şeker hastalığı varsa, fazla su içiyor, fazla yemek yiyor ve fazla idrara çıkıyorsa, diyabet olabileceğinden şüphe edilmeli ve gebenin kesin bir doktor kontrolünden geçmesi sağlanmalıdır. Diyabetli gebelerde ölü gebelik oranı artar, gebelik zehirlenmesi daha sık görülür. Bebek normalin üstünde kiloludur ve doğum zor olur. Düşük ve amniyon sıvısında fazlalık olasılığı artar. Gebe uzmanlar tarafından izlenmeli, doğum mutlaka bir sağlık kuruluşunda gerçekleştirilmelidir. Gebe kadının fazla kilo almaması çok önemlidir.

Sarılık
Sarılık, bulaşıcı ve virüsle meydana gelen, karaciğerin iltihabi bir hastalığıdır. Kanda safra ( biluribin )yükselir ve idrarla atıldığı için idrarda bol miktarda bulunur. Başlangıçta ateş, halsizlik bulantı, kusma, iştahsızlık şikâyetleri ile başlar. Daha sonra hastanın göz akı sararır, idrarın rengi koyulaşır. Gebelikte çok ağır seyreden bir hastalıktır. Sarılık anneden bebeğine de plasenta yoluyla geçer. Fetüsün organlarında çeşitli hasarlara ve sakatlıklara, düşüğe ve erken doğuma sebep olabilir. Gebeliğin ilk aylarında geçirilen sarılık nedeniyle gerektiğinde gebelik sonlandırılır. Gebelik ilerlemişse doğuma kadar geçen sürede kesinlikle hastanede tedavi gereklidir. Gebelik esnasında sarılığa karşı korunmalı, gebe kadın sarılık hastasının bulunduğu ortamlardan uzak durmalıdır. Tuvalet temizliğine dikkat etmelidir.

Kalp Hastalıkları
Eğer gebe kadında nefes darlığı, çarpıntı, kolay yorulma varsa ve günlük işlerini bile yaparken bu durumu daha da artıyorsa kalp hastalığı olabileceği düşünülüp kesin tanı için doktora başvurulmalıdır. Gebelikte kan hacminin artması, damar sisteminin genişlemesi sonucunda kalbin yükü 24.haftadan itibaren artar. Normal bir kalp, artan bu yükü rahatça karşılamasına karşın, hasta bir kalp için büyük bir tehlike vardır. Kalp hastası bir kadında gebelik, hastalığın gidişini kötüleştirir. Bu gebelerin gebeliklerinin devamı sakıncalıdır. Doğum annenin ölümüne neden olabilir. Gebede, gebelik öncesi bir kalp sorunu varsa gebelik erken dönemde(8-10 hafta) anne sağlığı açısından sonlandırılmalıdır. Geç kalınmış ve kürtaj dönemi geçmişse kalp hastası gebe, gebelik süresince hastanede kalmalı, kalbin yükü artmadan 28-32. haftalarda doğum gerçekleştirilmelidir.

Gebelik Zehirlenmesi(Toksemi)
Gebeliğin son 3 ayında yüksek kan basıncı (Hipertansiyon),idrarda protein ve ödem görülmesi gebelik zehirlenmesinin belirtileridir. Küçük tansiyon 8,5,büyük tansiyon 16–18 olanlarda yüz, göz, el, ayak, parmak ve karında şişme, vulvada şişme olan gebelerde toksemi başlamış demektir. Hemen hastanede kontrol altına alınmalıdır. Vücudunda fazla şişlikler görülen, tansiyonu yüksek bulunan ve idrarında albümin cinsi protein bulunan gebelere pre eklemsi teşhisi konulur. Pre eklemsi krizi sonucu anne ve bebek ölümleri olabilir. Hastanede gerekli tıbbi tedavi uygulanır. Gebelik zehirlenmesinden korunmak için gebelere tuzsuz yemeleri istirahat etmeleri ve bol sıvı almaları önerilir. Doktor kontrolünde tansiyon düşürücü ilaçlar almalıdırlar.