Gebelikte Karşılaşılabilecek Sağlık Problemleri

Gebelikte Tehlikeli Durumlar
 RH uyuşmazlığı
 Röntgen
 İlaç kullanımı
 Sigara ve alkol kullanımı
 Annenin yaşı ve doğum sayısı
 Gebelik süresinin uzaması (sürmatürasyon)
 Erken doğum
 Gebelikte kanama

RH Uyuşmazlığı

Rh faktörü, kanda alyuvarlarda bulunan bir maddedir. İnsanların %85’nin kanında bulunur. Bu duruma Rh (+), bulunmamasına Rh (-) denir. Her iki durum da normaldir. Annenin kanı Rh (-), babanın kanı Rh (+) olduğu durumlarda, fetüsün Rh (+) olması sonucunda uyuşmazlık ortaya çıkar. Fetüsün kanının annenin kanı ile temas etmesi sonucu, annenin kanındaki antikorlar fetüsün alyuvarlarını parçalar. Bebekte alyuvarlar parçalanması nedeniyle doğumdan sonraki ilk 24 saat içinde (Patolojik) sarılık ortaya çıkar.

Uyuşmazlık sonucu gerekli tedbirler alınmazsa fetüs doğumdan önce yada doğumdan sonra ilk yedi gün içinde ölebilir yada sakat kalabilir. Böyle durumlarda bebeğin kanı hemen değiştirilmelidir. Rh (-) kadın ve Rh (+) erkek olan eşler için rutin olarak gebeliğin ilk aylarından itibaren gebenin kanı incelenmeli, kanında antikor olup olmadığı saptanmalıdır. Annenin kanında antikorların oluşması için çocuğun kanının annenin kanına karışmış olması gerekir. Bu bakımdan çok defa ilk gebeliklerde bir kan uyuşmazlığı tehlikesinin mevcut olmadığı bilinir. Günümüzde Rh uyuşmazlığı olan eşlerde, kadını gebeliğinden önce anti D gamaglobin yapılarak uyuşmazlık ortaya çıkması önlenmektedir. Gebelik sırasında Rh uyuşmazlığı tesbit edilirse anneye doğumdan hemen sonra yapılan iğne ile (Anti D immune globilin) gelecek gebeliklerde problemle karşılaşılmaz.

Röntgen

Gebelik süresi içerisinde gebe kadının vücuduna uygulanan röntgen (X) ışınları bebekte çok önemli problemlere neden olur. Özellikle gebeliğin ilk üç ayında (organ oluşumu döneminde) röntgen ışınlarına maruz kalma, bebekte şekil bozukluğu, sakatlık zeka geriliği gibi olumsuz durumlar, ortaya çıkarabilir.Bu nedenle, gebe olanlar ve gebelik şüphesi olanların röntgen çektirmemesi, röntgen çekilen ortamlara girmemesi doğacak bebeğin sağlığı açısından çok önemlidir.

İlaç Kullanımı

Gebelik esnasında annenin aldığı ilaçlar plasenta aracılığıyla fetüse geçer. Onu değişik şekilde etkiler. Özellikle ilk üç ay içinde kesinlikle doktora danışmadan hiçbir ilaç alınmaması gerekir. Organ oluşumu döneminde alınan ilaçlar bebekte sakatlıklara neden olur.

Sigara ve Alkol Kullanımı
 Gebelikte sigara içme bebeği olumsuz etkiler. Hatta sigara içilen ortamlarda bulunma (pasif içicilik) da aynı etkiyi açar. Sigara içindeki nikotin denilen zararlı madde plasenta yoluyla bebeğe geçer. Erken doğuma, düşük ağırlıklı doğuma neden olur. Alkol de aşırı miktarda alındığında dolaşım yoluyla bebeğe geçerek zararlı etkiler yapar. Sigara ve alkol kullanan kadınların gebelik süresinde bu alışkanlıklarını bırakmaları bebeğin sağlığı açısından önemlidir.

Gebelik Süresinin Uzaması (Sürmatürasyon)

Bir kadının, hem bebeğin hem kendi sağlığı açısından güvenli, sağlıklı doğum yapacağı yaşlar 18-35 yaşları arasıdır. 18 yaşından önce kendi fizyolojik gelişmesini tamamlama durumundadır. 18 yaşından küçük ve 35 yaşından büyük gebeler doktor tarafından düzenli olarak izlenmeli ve doğum mutlaka hastanede yapılmalıdır. İleri yaşlarda ise gebelikle ilgili bir takım olumsuzluklar yaşanma olasılığı yüksektir. (Güç doğum, gebelik zehirlenmesi vb.) Kadının bir gebelik sonrası fizyolojik ve psikolojik olarak vücudu yıpranır. Bu yıpranmanın normale dönmesi en az 2 yıl alır. Sık doğumlar annede kansızlık, beslenme bozuklukları, bebekte geliş bozukluğu, annede tansiyon yükselmesi, erken ve düşük ağırlıklı doğuma bazen de ölü doğuma sebep olabilir. Bu bakımdan iki doğum arasında en az 2-3 yıl olması anne sağlığı kadar bebek sağlığı açısından da önemlidir.
Annenin Yaşı ve Doğum Sayısı

Gebeliğin normal süresi 40 haftadır. Bu süreyi bir hafta veya daha fazla geçirerek doğan bebeklere postmatüre bebek denir. Postmatüre bebeklerin görünümü 1-3 haftalık bebeklere benzer. Nedenleri arasında, annenin şeker hastası olması, fazla doğum yapması, plasentanın yetersiz çalışması bebeğin anne karnında duruş şekli sayılabilir. Beklenen doğum tarihi 7 gün ya da daha fazla aşan durumlarda plasenta yetmezliğine bağlı uterus içi bebek ölümleri yada doğumdan sonraki ilk 7 günde bebek ölümleri fazladır.Beklenen doğum tarihi 5 gün aşan gebenin doğum sancıları suni olarak başlatılmalı ya da bebek sezaryenle alınmalıdır.

Erken Doğum

Gebeliğin 28-38. haftaları arasında doğum eylemenin başlamasıdır. Ağırlığı genellikle 2500 gramın altında olanlar prematüre bebek diye adlandırılır. Nedenleri; uterusun şekil bozukluğu, çoğul gebelikler, annenin beslenme bozukluğu, anemi, doğum öncesi kanamalar, aşırı yorgunluk, sigara içme, annenin karnına dıştan travma olmasıdır. Erken doğan bebekler enfeksiyonlara karşı korunmak için kuvöze alınır.

Gebelikte Kanama

Normalde gebelik süresince hiç kanama olmaz. Kanama olması anormal bir durumdur ve tehlikelidir. Gebeliğin ilk yarısında görülen kanamaların nedenleri düşük, dış gebelik ya da serviks ya da vajinadaki yaralardır. Gebeliğin son aylarında görülen kanamalar plasentayla ilgili bozuklardan kaynaklanır bazılarının da sebebi bilinmez. Gebelikte kanama olduğu durumlarda hemen doktora başvurulmalıdır.

Gebelikte Bakım Ve Kontrol

Gebelik süresince sağlık kurallarına uymak, iyi beslenmek, gebelik muayenelerini zamanında yaptırmak gebeliğin, doğum ve lohusalık döneminin iyi, sağlıklı ve huzurlu olması açısından çok önemlidir.

Gebelikte Beslenme

Gebelik, insan yaşamında beslenmenin önemli olduğu dönemlerden biridir. Annenin sağlığı ve beslenme durumu kendi sağlığı yanında, doğacak bebeğin sağlığı, büyümesi gelişmesi yönünden önem taşımaktadır. Anne iyi ve doğru beslenmez ise ölü doğum, erken doğum, bedensel ve zihinsel özürlü doğumlar gibi tehlikelerle karşılaşılabilir. Annenin gebelik öncesi fiziksel gelişimini tamamlamış olması, besin depolarının yeterli olması hem bebeğin hem de annenin sağlığını koruyacak en önemli etkenlerdir. Çünkü bebek annenin besin depolarından ve gebelik boyunca tükettiklerinden kendisi için gerekeni seçip alarak büyür, beslenir.

Annenin günlük yaşantısını sürdürecek yeterli enerji ve besin öğelerini alırken doğal yollardan fazladan alacağı protein, enerji, vitamin ve minareller hem kendisi hem de doğacak bebeğin sağlıklı olmasının garantisidir. Gebelik süresince bebek iyi beslensin diye fazla ve dengesiz beslenmek doğru olmadığı gibi(iki canlı iki misli yer anlayışı),doğum sonrası eski görünüme kolayca ulaşmak için az yemek de doğru değildir.

Gebelikte Temizlik

Banyo: Kadının vücudu gebelik sırasında diğer zamanlardan daha çok bakıma ihtiyaç gösterir. Gebelikte hormonların etkisiyle terleme fazla olur. Bu nedenle sık sık banyo yapılması gerekir. Banyo suyunun sıcaklığı 37 dereceyi aşmamalı, banyo süresi 10-15 dakika olmalıdır. Banyoda kayıp düşmemek için gerekli önlemler alınmalıdır. Son aylarda ayakta banyo yapmak tercih edilmelidir. Banyodan sonra hafif bir uyku gebeyi dinlendirecektir

Ağız ve diş temizliği: Gebelikte artan kalsiyum ihtiyacı nedeniyle dişler daha çabuk çürür. Her yemekten sonra özellikle hamur işleri ve tatlılar yendikten sonra dişler fırçalanmalıdır. diş çürükleri tedavi ettirilmelidir. Gebelik süresi içinde diş tedavisi ve çekimi yapılabilir. Yalnızca diş röntgeni çekilmemelidir.

Meme bakımı: Gebeliğin başlamasıyla beraber memelerde dolgunluk ve ağrı hissi ile beraber büyüme başlar. Bu büyüme nedeniyle memeleri alttan destekleyici ve sıkmayan büyüklerine uyan sutyen kullanılmalıdır. Son aylarda memelerden süt gelebilir. Memeler temiz tutulmalı, ılık suyla ıslatılmış yumuşak bir bezle yıkanmalı ve kurulanmalıdır. Meme uçlarının tahriş edilmemesi önemlidir. Pişik ve çatlakların olmaması için memeler yıkanıp kurulandıktan sonra badem yağıyla veya kremle ovulması yaralıdır.

Gebelikte GiyimGebelikte ilk üç ay her zaman kullanılan giysiler giyilebilir. 4. aydan itibaren bol ve rahat giysiler bebeğin kendini daha rahat hissetmesini sağlar. İç çamaşırları sıkı olmamalı ve pamuklu kumaştan yapılanlar tercih edilmelidir. Bacaklardaki kan dolaşımının engellenmemesi için lastikli, sıkı çoraplar yerine külotlu çoraplar kullanılmalıdır. Mevsim koşullarına uygun, terletmeyen hafif kıyafetler gebeler için uygundur. Gebelikte alçak topuklu ayakkabılar tercih edilmelidir. Topuksuz ve yüksek topuklu ayakkabılar doğal denge merkezini değiştirerek bel ağrısına neden olur. Ayakkabı ayağı sıkmamalı topuğu kaymamalıdır.

Gebelikte Uyku ve Dinlenme:Gebelik süresince anne vücudu her zamankinden daha fazla ve çabuk yorulur. Gebenin dinlenebilmesi için en az 8 saat uyuması gerekir. Gündüzleri de kısa aralıklarla ayaklarını uzatarak dinlenmelidir. Sürekli ayakta kalmamalı, ağır yük kaldırmamalı, ani ve sert hareketlerden kaçınmalıdır. Fırsat buldukça kendini yormayacak şekilde günlük yürüyüşler yapmalıdır. Pamuklu ve bol bir gecelik tercih etmeli, yatağı yumuşak ya da sert olmamalıdır

Gebelikte Beden Hareketleri ve Açık Hava

Annenin gebeliği boyunca uygun beden hareketleri yapması doğumu kolaylaştırıcı etkenlerden biridir. Gebelikte açık havada yapılan yürüyüşler ve hafif beden hareketleri karınkaslarının kuvvetlenmesini sağlar. Ayrıca gebenin solunum kapasitesini arttırır. Vücudu fazla yoran spor hareketlerinden kaçınılmalıdır. Oturarak, ayakta basit jimnastik hareketleri yapılabilir. Doğuma hazırlanmak için özel hareketlerin uygulanması gerekir. Bu hareketler, doğum sırasında uygun nefes alıp verilmesini, gebelik sırasında hatalı duruşun düzeltilmesini kapsamaktadır.

Beden hareketleri sırasında uyulması gereken durumlar:
 Günde 1-2 kez 15 dakika süren beden hareketleri yapılmalıdır.
 Hareketleri yaparken vücudu sıkmayan, rahat giysiler tercih edilmelidir.
 Çalışmalardan sonra birkaç dakika dinlenmelidir.
 Bu hareketler doktor kontrolünde yapılmalıdır.
 Düşük tehlikesi olacağı için ilk 3 ay, erken doğuma yol açmaması için de son üç ayda yapılmamalıdır.