Tuvalete Alıştırma

Ben buna tuvalet eğitimi demekten hoşlanmıyorum. Eğitilebilir değil öğretilebilir bir canlı insan bana göre. Bunun için de tuvalete alıştırma tabirini uygun gördüm.

Araştırmalara önce bebeğin hazır olduğu nasıl anlaşılır safhasından başladım. 

Bana göre en kapsamlı ve en açık şekilde anlatımı Prof.Dr. Haluk Yavuzer'in Çocuk Eğitimi El Kitabı isimli kitabında başlangıç safhasının. Gayet açık ve net bir şekilde anlatmış, eğer çocuk tuvalete geçmeye hazır değilse, boşuna kendini de çocuğu da yıpratmanın anlamı yok bence:

Tuvalet Eğitimi İçin Yeterli Bedensel Olgunluk Gerekir; 

Tuvalet eğitiminin gerçekleşebilmesi belirli bir bedensel olgunluğa bağlıdır. Bu olgunluk gerçekleşmeden tuvalet eğitimini yapmaya çalışmak yarar yerine zarar getirebilir.

Ana-babalar küçük yaştan itibaren çocuklarının tuvalet ihtiyacını kendilerinin çözmesini beklerler. Oysa bu faaliyet yeterli düzeyde kas kontrolü gerektirdiğinden bu konuda zorlama yoluna gidilmemesi çok önemlidir. Tuvalet eğitiminden kaynaklanarak ortaya çıkan çeşitli davranış sorunlarının en yaygın nedeni bu zorlamadır. Zorlanan çocukların bazıları ileride yataklarını ıslatan, enuretik çocuk olurlar. Bazılarında da çeşitli uyum ve davranış bozuklukları gözlenebilir.

Tuvalet Eğitimine Başlarken dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır;

1- Uygun Yaş;

  Eğer çocuğunuz 20 aylık olduysa tuvalet eğitimine başlamak için yeterli olgunluğa ulaştığı düşünülebilir. Buna rağmen bazı çocuklar bu olgunluğa 18. Ayda, bazıları da 24. ayda ulaşabilirler. Ebeveynin bu farklılığı anlayabilmesi için şu ölçütlerden faydalanması mümkündür;

- Mesane kontrolü ne düzeyde?
- Bedensel gelişimi ne düzeyde?
- Zihinsel gelişimi nasıl?

Şimdi de bu soruların cevaplarını anne babaların birlikte bulabileckleri ip uçlarına değinelim;

-Mesane kontrolu;

* Çocuğunuz çişini gün boyu defalarca az az yapmak yerine bir defada yeterli miktarda yapıyor mu?
* Genellikle bir kaç saat kuru kalabiliyor mu?
* Tuvalete gitme ihtiyacı hissettiğinde yüzünde, mimiklerinde bir değişiklik oluyor mu?

Eğer bu soruların ilk ikisine evet cevabı verebiliyorsanız çocuğunuz mesane kontrolü yapabilir durumdadır, çünkü jest ve mimikleri kullanma özelliği bu dönemde her çocukta görülmeyebilir.

- Bedensel Hazırlık;
* El ve parmak koordinasyonu çeşitli objeleri kavrayabilecek kadar gelişmiş mi? ( lego takıp çıkartabiliyor mu vs.)

-Zihinsel Gelişim;
Tuvalet eğitimine başlarken çocuğun zihinsel gelişimine mutlaka bakmak gerekir. Çünkü yapılacak eğitim klasik bir bedensel şartlanma kurmak yönünde değildir. Amaç bedenin konrolünü beyne vermektir.
Zihinsel yeterliliği anlamak için şu sorular sorulur;

* Yüzündeki organları gösterebiliyor mu?
* Belli bir yere kendi kendine gidebiliyor mu? (mutfak, banyo, odası vs)
* Basit işlerde sizi taklit ediyor mu?
* İstediğiniz bir objeyi doğru anlayıp getiriyor mu?
* Bir objeyi yerine doğru biçimde yerleştiriyor mu?

                                                                  Ana-Baba Okulu - Zuhal Baltaş

Tuvalete Alıştırma Süreci ile ilgili başka bir yazı;

Çocukların kakaları ve çisleri geldigini farkedip, tutarak tuvalete kadar ulasmaları için

belirli bir nörolojik ve duygusal gelisime ulasmıs olmaları gerekir. Rektum ve anüsün

bu özellikleri kazanması en erken 18. ayda, mesane ve üretranın ise 24. ayda

gerçeklesir.

Kızlar tuvalet egitimini erkeklere göre bir kaç ay daha erken

basarabilirler. Bu nedenle bu yaslardan önce tuvalet egitimi için zorlanmaları yanlıs

olur. Ayrıca bu yaslar çocugun “anal dönem” olarak nitelenen kendi bedenine sahip

çıkması, kendine ait hiç bir seyi baskaları ile paylasmaması, çevreden gelen uyarılara

olumsuz yanıtlar vermesi ile belirgilesen bir yas dönemidir.

İkinci yas birinci ergenlik dönemi diye de nitelendirilebilir. Genellikle bu yas çocuk her seye „hayır“ deme egiliminde, basına buyruk, „ benim“ sözcügünü sık kullanan, kararlarını kendi vermek isteyen, dayatmacı biridir. Anne ve aile büyüklerinin “kakanı buraya yap” gibi

önerilerini kendi yasamına, bedenine, özgürlügüne bir müdahale olarak görür.

Bu gibi fizyolojik özellikleri dikkate alarak 2- 2.5 yaslar arasında tuvalet egitimine baslanabilir.

Tuvalet egitimine baslama zamanı yeni bir kardesin dogumuna, hastalık sırasına,

aileden birinin ayrılmasına kısaca aile içi yeni ve alısılması gereken bir durumun

varlıgına rastlamamalıdır.

Çocugun tuvalet egitimine hazır oldugunu gösteren belirtiler nelerdir?

Tuvalet egitimine baslamadan önce çocugun buna hazır oldugunu gösteren isaretleri

degerlendirmelidir. Hazır olmayan bir çocukta basarısızlıga ugrama olasılıgı artar.

Anne babaların ya da bakıcıların çocuga ilgileri iyi ise bu belirtileri gözlemis olabilirler.

Çocugun hazır oldugunu gösteren fiziksel, zihinsel ve ruhsal belirtiler vardır.

Fiziksel belirtiler: kuru kalkma, gün içinde 2 saatten uzun kuru kalma, ıslak bez

sayısının azalması, düzenli barsak hareketlerinin varlıgı, oturma, çömelme, yürüme

gibi hareketleri rahatça yapabilme, pantolonunu giyebilme, ıslak ve kuru arasındaki

ayrımı farkedebilme gibi yetenekleri kazanmıs olduguna iliskin belirtilerdir.

Zihinsel belirtiler; Sıkıstıgını ifade edebilme, söylenenleri yapabilme, kaka ya da çis

geldigini farketmedir.

Ruhsal belirtiler; aile bireylerini taklit etmeye hevesli olma, anne ve babasını memnun

etmeye isteklilik, kakalı ya da ıslak beze katlanamama, 5-10 dakika tuvalette

oturmaya razı olma, kendinden büyük çocukların nasıl kaka yaptıgını merak etme gibi

davranısların varlıgıdır.

Anne babanın da çocuga tuvalet egitimi vermeye hazırlıklı olması gerekir. Ailenin

uygun zamanı anlamayı istemesi, çocugun hazır olup olmadıgını algılayabilmesi, aile

içi streslerin olmaması ve çocugun bakımı ile ilgilenen diger kisilerle konuyu konusup

bir uzlasmaya varması gereklidir.

Tuvalet egitimi nasıl yapılmalıdır?

Uygun zaman olduguna karar verildikten sonra çocukla konu ile ilgili konusmalar

yapılmalıdır. Bu konusmalar, büyükler nereye yapıyor, kuru kalma çok iyi bir

seydir gibi konuları içerebilir. Bezini degistirirken yeniden baglanmak istemediginde

lazımlık ya da tuvaleti kullanmaya tesvik edilebilir. Öykülerdeki kahramanların

kakalarını neye yaptıgına deginilebilir.

Çocugun konuya istekli oldugu farkedildiginde lazımlık almaya birlikte gidilebilir. Nasıl

kullanıldıgı zorlayıcı olmadan anlatılır. Lazımlık onun odasında durabilir kullanılacagı

zaman banyoya götürülebilir. Lazımlık ya da tuvaleti kullanan baska çocukları

farketmesi saglanabilir.

Baslangıç için günde 3 kez 5-10 dakika lazımlıkta oturtmak iyi olur. Yemekten 20-30

dakika sonrası gastro kolik refleksin etkisi nedeniyle uygun zaman olabilir. Tekrar

tekrar sabırla aynı teklif yapılmalı basarı gösterdiginde ödüllendirilmelidir.

Baslangıçta sonuca ulasılmasa bile gidip tuvalette birkaç dakika oturması övülebilir. Beze yapılan kakalar „yeri burası“ diye belirtilerek onunla birlikte tuvalete dökülebilir.

Sonuçta gerçekten uygun yere dıskılama gözlendiginde ödüllendirilir. Alkıslama,

basarı çıkartmaları, küçük armaganlar, birlikte annaanneye telefon etme gibi ödüller

verilebilir.

Lazımlıgı kullanamama, korkma ya da kazalar olustugunda asla

utandırılmamalı, cezalandırılmamalıdır. Tuvalet egitimi 6-8 ay alabilir. Yaz ayları gibi

annenin elinin bos oldugu, bez olmadan dolasma olanaklarının bulundugu aylar daha

uygundur. Ailelere bu süreçte gergin olmamaları, onun duygularını gözlemeye

çalısmaları, konuya yogunlasmaları, her çocugun farklı olabilecegi bu nedenle esnek

olmaları gerektigi anımsatılmalıdır.

Tuvalet egitimi sırasında bazı güçlükller yasanabilir. Çocuk tümüyle reddedebilir, hiç

ilgilenmeyebilir, kabul edip bir süre oturur ama kakasını yapmaz sonra bezi baglanır

baglanmaz yapabilir, acıdıgını söyleyebilir, bazen önce bir kaç kez yapar sonra

sürdürmeyi reddeder, bazen kakasını tutar günlerce yapmaz kabız olur.

Egitim sırasında iliskiler bozulur, inatlasma ortaya çıkarsa ısrar etmeksizin çocuga hazır

olacagı bir süre tanımak, kıskanma yaratmaksızın yasıtlarının tuvalet egitimini

basarmıs olduklarının farkına varmasını saglamak yararlı olabilir.

derin bir soluk alıp, arkanıza yaslanın, kızmayın, düs kırıklıgına ugramayın, tuvalet egitimini basaramamıs hiç kimse yoktur, bir süre sonra yine denersiniz, bu arada onu daha iyi

tanımaya, basarısız olsa bile onu sevmeye ve sevginizi göstemeye devam ettiginizi

ona hissettirmeye çalısın

Tuvalet egitimi almıs çocuklarda da 4-5 yasa dek kazalar olabilir. Stresli zamanlarda

geri dönüsler olabilir. Bunların hosgörülmesi konusunda aileyi yüreklendirmek iyi olur.